W dniach 25-26 października 2023r. w Szkole Podstawowej Nr 2 im. Kornela Makuszyńskiego odbył się pierwszy Maraton fizyczny – Noc w szkole, pod hasłem: Rok Mikołaja Kopernika – Jak wielki jest Wszechświat? Wpływ zanieczyszczenia światłem na obserwacje astronomiczne.
Impreza miała na celu wzbudzenie i rozwijanie zainteresowań naukami przyrodniczymi oraz popularyzowanie fizyki i astronomii, jako dziedziny pozwalającej poszerzyć swoje wiadomości
o otaczającym nas świecie. Przeznaczona była dla uczniów klas 7-8 naszej szkoły.
Spotkanie rozpoczęło się w bardzo pasującym do tematu miejscu, w obserwatorium astronomicznym w Niedźwiadach, położonym nieco na uboczu, z dala od miejskiego oświetlenia,
z ciekawą historią powstania oraz sympatycznymi gospodarzami, którzy przyjęli nas bardzo ciepło. Duże wrażenie na uczestnikach wycieczki zrobiły teleskopy, które zbudowali członkowie Pałucko-Pomorskiego Stowarzyszenia Astronomiczno-Ekologicznego, prezentowane przez Pana Bartka. Obecnie na terenie obserwatorium znajdują się trzy teleskopy systemu Newtona o średnicach 250 mm i 400 mm wraz z pawilonami oraz największy w Polsce amatorski teleskop Newtona o średnicy 600 mm na montażu paralaktycznym z pawilonem i obrotową kopułą. Po obejrzeniu instrumentarium zaproszeni zostaliśmy przez Pan Marka Nikodema – prezesa stowarzyszenia do sali wykładowej, gdzie wysłuchaliśmy wykładu pt. Jak wielki jest Wszechświat?. W bardzo przystępny sposób młodzież została zapoznana z zagadnieniami dotyczącymi budowy Wszechświata, wielkościami ciał niebieskich i ciekawostkami astronomicznymi. Obejrzeliśmy liczne astrofotografie, wykonane przez Pana Marka na terenie obserwatorium, gdzie nocne niebo jest tak ciemne, że można zobaczyć tam znacznie więcej gwiazd niż w mieście.
Pomimo tego, że od rana, z nadzieją patrzyliśmy w niebo, to nie było dla nas przychylne. Pozostał niedosyt i przekonanie, że przy następnej wizycie pooglądamy Księżyc, planety, gromady gwiazd, mgławic i galaktyk.
Nie był to jednak koniec naszego spotkania. Po powrocie do szkoły, zgłębialiśmy dalej tematykę fizyczną i astronomiczną. Omówiliśmy teorię helicentryczną, której w Roku Mikołaja Kopernika nie mogło zabraknąć i utrwaliliśmy wcześniej otrzymane informacje. Była „przepytywanka” z tabliczki mnożenia, przeliczanie jednostek długości we Wszechświecie i nocne zabawy z piłką w sali gimnastycznej.
Po całonocnej nauce i zabawie kolejny dzień był ciężki, ale daliśmy radę, no może nie wszyscy, ale większość tak. Sukcesem przedsięwzięcia jest liczba uczestników. W maratonie udział wzięły 24 osoby.
Tematyka spotkania wpisała się w kampanię edukacyjno-promocyjną "4U FOR YOU" realizowaną przez Gminę Więcbork w ramach Części III Programu Priorytetowego Program Regionalnego Wsparcia Edukacji Ekologicznej pn. Ochrona środowiska, gospodarka wodna i zrównoważony rozwój. Program ten jest dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
Okazuje się, że zanieczyszczenie światłem jest poważnym problemem dzisiejszego, silnie zurbanizowanego, rozświetlonego neonami świata. Są miejsca na Ziemi, gdzie ludzie nigdy nie widzieli gwiazd. Zakres i intensywność sztucznego nocnego światła wzrosły tak mocno w poprzednim wieku, iż wpłynęły w znaczący sposób na biologię i ekologię gatunków w dzikiej naturze. Zmiany w poziomie światła mogą zakłócać orientację zwierząt nocnych (żab, ptaków, owadów). Cierpią z tego powodu rośliny (zachwianie równowago cyklu dzień-noc, nadmierna fotosynteza i brak okresu spoczynku). Podobnie jak w przypadku zwierząt, zanieczyszczenie światłem ma również wpływ na ludzi. Nadmiar sztucznego światła w nocy zmienia nasz naturalny cykl dobowy. Wpływ zanieczyszczenia światłem na zdrowie może przejawiać się jako: częstsze bóle głowy, zmęczenie, stres, odczucie niepokoju, bezsenność.
Poprzez stosowanie odpowiedniego typu oświetlenia ulicznego, osłon na zewnętrzne źródła światła, regulatorów światła oraz czujników ruchu, możemy nie tylko móc patrzeć w gwiazdy, ale także zadbać o ekologię, ograniczając nadmierne używanie energii elektrycznej.
Serdecznie podziękowania za pomoc w realizacji przedsięwzięcia składam Paniom Magdalenie Tymie i Grażynie Witczak.
Małgorzata Dropinska